سخن را با این حقیقت جاودان آغاز می‌کنیم که وجود مقدّس ولیِّ امر مسلمین، حضرت آیت‌الله العظمی امام خامنهای (مدّ ظلّه العالی)، به عنوان "امام امت" و "وصیِّ امام معصوم"، حلقه‌ی اتّصال امّت اسلامی به ولایتِ الهی در عصر غیبت است. ایشان در مقام نیابت عامّه‌ی امام زمان(عج)، وارث رسالت پیامبران و امتدادِ خطِّ هدایت ائمه‌ی هدی(ع) هستند. همان‌گونه که امامان معصوم(ع) سه وظیفه‌ی بنیادین "تبیین دین"، "هدایت امت"و "اجرای احکام الهی" را بر دوش داشتند، این سه رسالتِ نورانی در عصر حاضر، با حکمت و صلابتِ تمام، در وجود رهبر فرزانه‌ی انقلاب اسلامی تجسّد یافته است.
امام خامنهای(مدّ ظلّه) به تبعیت از امامان معصوم، نه تنها مُبیّنِ معارف ناب اسلامی و مرزبانی‌کننده‌ی گفتمانِ اصیل دینی‌اند، که در مقام هدایتگریِ جامعه‌ی اسلامی، کشتیِ انقلاب را از تلاطم‌های فکری و هجمه‌های فرهنگی به ساحل امنِ تمدّن نوین اسلامی رهنمون می‌سازند. افزون بر این، ایشان با تدبیرِ حکیمانه‌ی خویش، ضامن اجرای احکام الهی در گستره‌ی نظام اسلامی و پاسدارِ عدالتی هستند که آرمانِ غایی شریعت است. این سه‌گانه‌ی رهایی‌بخش (تبیین، هدایت، اجرا) همان نقشی است که پیامبر اکرم(ص) و ائمه‌ی اطهار(ع) بر دوش داشتند و امروز، به برکتِ ولایت فقیه، در وجود رهبر معظّم انقلاب تداوم یافته است.
بر این اساس، پیامِ راهبردیِ ایشان به مناسبت یکصدمین سالگرد تأسیس حوزه‌های علمیّه، تنها یک گفتار یا توصیه تشریفاتی نیست؛ بلکه سندی زنده و پویا از منشورِ تحوّلِ حوزه‌هاست که از مقامِ امامتِ امت و ولایتِ الهی صادر شده است. اهمیت این پیام، نه صرفاً به دلیل جایگاهِ رسمیِ رهبری، بلکه به سببِ همان نقشِ امامت‌گونه‌ای است که ایشان در تبیین معارف دین، ترسیم مسیر هدایت جامعه و الزام به اجرای احکامِ شریعت بر عهده دارند. فهمِ این پیام، در حقیقت، فهمِ تکلیفِ تاریخیِ حوزه‌ها در قبالِ منویّاتِ ولیِّ عصر(عج) است که در کلامِ نائبِ به‌حقِّ او تجلّی یافته است.
جزوه‌ی حاضر، با این باورِ ژرف گردآوری شده که بیاناتِ امام خامنهای(مدّ ظلّه) در این پیام، چراغِ راهِ حوزه‌های علمیّه در ادامه‌ی مسیرِ صدساله‌ی خویش و در مواجهه با جهانِ پیچیده‌ی معاصر است. امید که طلابِ غیور و اساتیدِ فرزانه، با درکِ جایگاهِ رفیعِ این کلمات به مثابه‌ی "بیانِ امامِ امّت"، بارِ سنگینِ تحوّلِ حوزه‌ها را در مسیرِ ترسیم‌شده با همّتی مضاعف بر دوش کشند.
این مجموعه‌ای که پیش رو دارید، کوششی است در جهت واکاوی و گفت‌وگو پیرامون مفاهیمی ارزشمند. اما سخن نخست و پایانی ما در این مجال، پاسداشتِ جایگاه بی‌بدیل سندی است که سنگ بنای تأملات حاضر را تشکیل می‌دهد: پیام تاریخی و راهبردی مقام معظّم رهبری (مدّ ظلّه العالی) به مناسبت یکصدمین سالگرد تأسیس حوزه‌های علمیّه.
صریح‌ترین بیان این است که هیچ یک از مباحث مطرح شده در این جزوه، به هیچ روی، جایگزین یا هم‌تراز مطالعه‌ی عمیق و مستقیم آن پیام گرانسنگ نیست. تمامی گفتارها، تحلیلها و نکاتی که در صفحات آتی می‌آید، صرفاً در حکم حاشیه‌هایی تأمّل‌برانگیز بر متن آن سند مادر و مرجع اصلی است. محوریت و اصالت، از آنِ کلام نورانی معظّمٌ له است، و این نوشتار، تنها تلاشی است برای پرتوافکندن بر زوایایی از آن بینش ژرف، یا دعوتی مجدّد برای بازگشت به سرچشمه.
خواندن، درک، تأمل و تلقّی آن پیام تاریخی، بی‌اغراق یکی از مهم‌ترین و اصیل‌ترین رسالت‌های طلبگی در عصر حاضر به شمار می‌آید. اهمیّت این تکلیف تا بدانجاست که حتی می‌تواند نسبت به بسیاری از دروس اصلی و متداول حوزوی، اولویتی بنیادین و نمودی برجسته‌تر بیابد. این بدان معنا نیست که علوم سنّتی حوزوی فاقد ارزشند، بلکه تأکید بر این حقیقت است که آن پیام، چراغ راهی است برای جهت‌دهی به تمامی تلاش‌های علمی و عملی طلبه در مسیر تحقق آرمان‌های اصیل حوزه و انقلاب. این سند، تنها مجموعۀ توصیه‌هایی تشریفاتی نیست؛ منشور تحوّل، نقشه‌ی راه آینده و بیانگر رسالت خطیر حوزه در ادامه‌ی مسیر صدساله‌ی خود و در مواجهه با جهان پیچیده‌ی معاصر است.
بر این اساس، صمیمانه‌ترین و ضروری‌ترین درخواست ما از خواننده‌ی گرامی این است که پیش و بیش از هر چیز، و بارها و بارها، به مطالعۀ مستقیم، دقیق و تفکّربرانگیز آن سند ارزشمند و تعیین‌کننده همّت گمارد.
آن را نه به عنوان متنی فرعی، که به مثابه کتاب درسی اصلی، منبع الهام بخش و معیار سنجش اندیشه و عملِ طلبگی مورد توجه قرار دهید. فهم دقیق مبانی، دغدغه‌ها، انتظارات و ترسیم آینده‌ای که در آن پیام ترسیم شده، پیش‌نیاز هرگونه گفت‌وگوی سازنده، تحمّل فکری و تلاش برای تحقق آرمان‌های حوزه در این برهه‌ی حساس است.
این جزوه، با علم به این جایگاه رفیع و بی‌جانشینِ پیام معظّمٌ له، گردآوری شده و تمامی مطالب آن، در پرتو آن نگاه کلان معنا می‌یابد. امید آنکه مطالعه‌ی این نوشتار، انگیزه‌ای مضاعف برای مراجعه‌ی مکرّر به سرچشمۀ زلال آن پیام و تأمّل بیشتر در مفاهیم ژرف آن باشد. درود بی‌پایان بر طالبان علم و مجاهدان راهی که با درک صحیح این رسالت خطیر، بار سنگین هدایت و پیشرفت حوزه‌های علمیه را در مسیر ترسیم‌شده بر دوش می‌کشند.
والسّلام علی عبادالله الصّالحین
عباس عسگری
خرداد 1404
حجم 20 مگابایت
